De kameleon bekent kleur

{flike}

Bron: Maandblad van De Rijswijkse, Rijswijk

De kameleon is onder het grote publiek ongetwijfeld één van de meest bekende reptielen. Het vermogen van de kameleon om zijn kleur aan te passen aan de omgeving spreekt natuurlijk ook erg tot de verbeelding. Waarom verandert de kameleon eigenlijk van kleur? En, hoe kan de kameleon zo snel en volledig zijn schutkleur aanpassen aan verschillende situaties in de natuur? Lees hier hoe de kameleon doet wat wij nooit zullen kunnen.

Wat is een kameleon voor reptiel.
De kameleon of Chamaeleonida is eigenlijk primair familie van de hagedis. Deze hagedis kenmerkt zich door een apart uiterlijk en het zeer uitzonderlijke vermogen om zijn kleur aan te passen aan de omgeving. De naam kameleon betekent letterlijk "dwergleeuw" of "kleine leeuw". Er zijn meer dan 150 soorten kameleons bekend, die leven in verschillende en uiteenlopende delen van de wereld. De kameleon komt voor in Afrika en Azië, maar ook gewoon in Europa. Er wordt gezegd dat de kameleon oorspronkelijk van het Afrikaanse Madagaskar afkomstig is.

Waarom verandert een kameleon van kleur.
De kameleon kan heel snel en volledig van kleur veranderen en kan daarmee bijna elke mogelijke kleur of kleurencombinatie aannemen. Vroeger werd langere tijd gedacht dat de kameleon alleen in de natuurlijke omgeving voorkomende kleuren kon aannemen, maar nu is bekend dat in feite elke kleur uit het spectrum kan voorkomen.

De kameleon past zich niet zomaar aan elke achtergrond aan qua kleur. Een kameleon verandert in principe alleen van kleur wanneer er sprake is van stress of bedreigingen vanuit de omgeving. Wanneer een kameleon rustig is en zich op zijn gemak voelt zal hij niet van kleur veranderen. Het doel van de verandering in kleur is dan ook vooral camouflage.

Net als in het leger zorgt de kameleon ervoor dat hij niet opvalt, wanneer er gevaar dreigt door tijdig schutkleuren aan te nemen. De kameleon neemt de kleur aan van de directe omgeving, zodat hij hierin lijkt op te gaan. Wanneer een kameleon bang is, kan het dan ook zijn dat je hem helemaal niet ziet. De kameleon gaat op in zijn omgeving en houdt zich heel erg stil om ontdekking te voorkomen.

Daarnaast bestaat echter ook nog de mogelijkheid dat de kameleon zich bedreigd voelt, maar zich sterker voelt dan de oppositie. De kameleon neemt in dat geval geen schutkleuren aan maar doet net het tegenovergestelde: Hij neemt oorlogskleuren aan.

Met felle kleuren en een opgezette kam probeert de kameleon zijn tegenstander bang te maken en te verjagen. Ook in de paartijd kunnen zowel het mannetje als het vrouwtje extreme kleuren aannemen om een partner aan te trekken of indien gewenst juist af te schrikken.

Hoe verandert een kameleon van kleur.
Onder de opperhuid van de kameleon is er een laag van speciale huidcellen, die heel veel pigment hebben. Deze cellen worden ook wel chromatoforen genoemd en hebben vier verschillende kleuren, namelijk geel, rood, blauw en wit. Wanneer de kameleon geprikkeld raakt versturen de hersenen een bericht naar deze cellen om groter of kleiner te worden, waardoor pigmenten worden gemengd tot nieuwe en andere kleurencombinaties. Hoe de kameleon erin slaagt om de kleur van de omgeving exact te kopiëren is echter niet bekend. Zeker is dat het een onbewust proces is dat zich als een gereguleerde chemische reactie voltrekt in het bijzondere lichaam van de kameleon.

Heeft de kameleon bijzondere krachten.
In Afrikaanse landen wordt aan kameleons een speciale betekenis toegekend. Heidense religies prediken dat de kameleon kan helpen om datgene wat verborgen is zichtbaar te maken. De kameleon zou hiermee verborgen ziekten en gebreken aan het licht kunnen brengen.

Veel mensen zijn bang van de kameleon door zijn bijzondere talent om zijn kleur aan te passen aan de omgeving en vermijden daarmee dit reptiel uit angst om ongeluk op hun pad te brengen. De kameleon kan iets wat wij mensen nooit zullen kunnen en wordt daarmee bijvoorbeeld in Nigeria gezien als een symbool voor transformatie en alwetendheid.